‘Dự báo thô dân số Việt nam, ở phương án cơ sở, năm 2200 là 46 triệu người’, giáo sư Thiện Nhân nói.
Sáng 15.10, Báo Phụ nữ TP.HCM tổ chức hội thảo khoa học Khuyến sinh bằng chính sách thiết thực, nhân văn nhằm thảo luận, đưa ra các chính sách về dân số.
Thách thức về vấn đề dân số
Tại hội thảo, giáo sư Nguyễn Thiện Nhân, đại biểu Quốc hội khóa 15 trình bày báo cáo Thách thức của Việt Nam trước 2045 và giải pháp cấp bách, đồng bộ.
Giáo sư Thiện Nhân cho biết, hiện nay không chỉ Việt Nam mà các nước trên thế giới cũng đối diện với thách thức về tỷ suất sinh giảm. Có 38 trên tổng số 40 nước có thu nhập cao trên thế giới có tổng tỷ suất sinh dưới 2.
Theo Viện quốc gia về dân số và nghiên cứu an ninh xã hội Nhật Bản dự báo, dân số đất nước này năm 2100 là 50 triệu người, năm 3000 là 62 người. Tại Hàn Quốc, năm 2100, dự báo dân số chỉ có khoảng 20 triệu người (mất hơn 61% dân số so với năm 2020).
Giáo sư Nguyễn Thiện Nhân, đại biểu Quốc hội khóa 15 trình bày tại hội thảo. ẢNH: HOÀI NHIÊN
Theo giáo sư Thiện Nhân, có 4 nguyên nhân gốc rễ gây ra tổng tỷ suất sinh thấp dưới tỷ suất sinh thay thế hàng chục năm ở Nhật Bản, Hàn Quốc và các nước thu nhập cao. Trong đó, đáng chú ý là vấn đề lãnh đạo các nước, chủ các doanh nghiệp không xem tái tạo con người, tái tạo gia đình là một điều kiện tiên quyết để đất nước phát triển bền vững.
Hiện nay, các nước thu nhập cao ưu tiên mục tiêu tăng trưởng GDP hơn vấn đề phát triển con người, gia đình bền vững. Các nước Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore thực hiện các chương trình khuyến khích kết hôn và sinh con quá muộn, khi tổng tỷ suất sinh quá thấp.
Từ tình hình dân số, kinh tế và xã hội của Nhật Bản, Hàn Quốc và các nước thu nhập cao, giáo sư Thiện Nhân đã đưa ra những bài học cho Việt Nam về vấn đề dân số. Theo ông, điều quan trọng nhất là cần thay đổi triết lý quản trị đất nước, không lấy mục tiêu tăng trưởng GDP cao liên tục nhiều năm làm mục tiêu hàng đầu, cần lấy hạnh phúc của nhân dân và dân tộc trường tồn làm mục tiêu cao nhất.
“Nếu không có sự thay đổi đột phá về chính sách kinh tế, xã hội và chính sách dân số thì tổng tỷ suất sinh của Việt Nam sẽ tiếp tục giảm sâu dưới 2,1 và duy trì lâu dài, theo con đường của tất cả các nước phát triển đã trải qua. Dự báo thô dân số Việt Nam, ở phương án cơ sở, năm 2200 là 46 triệu người”, giáo sư Thiện Nhân nói.
Tăng cường giảm pháp khuyến sinh
Phát biểu tại hội thảo, ông Phạm Chánh Trung, Chi cục trưởng Chi cục Dân số – kế hoạch hóa gia đình (Sở Y tế TP.HCM) cho biết, TP.HCM được xếp vào nhóm 21 tỉnh, thành có mức sinh thấp trên cả nước.
Theo ông Chánh Trung, áp lực tìm kiếm việc làm, nhà ở, chi phí nuôi dạy, chăm sóc con cái khiến xu hướng kết hôn muộn, sinh con muộn và không muốn sinh con ngày càng gia tăng. Bên cạnh đó, tình trạng phá thai, tỷ lệ vô sinh cũng là yếu tố khiến nhiều gia đình không thể sinh con.
Ông Phạm Chánh Trung, Chi cục trưởng Chi cục Dân số – kế hoạch hóa gia đình (Sở Y tế TP.HCM) phát biểu tại hội thảo. ẢNH: HOÀI NHIÊN
Ông Chánh Trung đưa ra những giải pháp để ngăn giảm tỷ suất sinh tại TP.HCM. “Cần hướng đến hỗ trợ lâu dài cho các cặp vợ chồng nuôi con đến 18 tuổi thông qua hỗ trợ học phí, hỗ trợ chế độ hưởng lương cho các cặp vợ chồng có con nhỏ chưa gửi trẻ, đảm bảo quyền lợi cho lao động nữ trong công việc… Bên cạnh đó, TP.HCM cần lưu ý việc đảm bảo các chế độ an sinh xã hội để thu hút lực lượng lao động nhập cư, tạo điều kiện để họ có cuộc sống ổn định”, ông Trung nói.
Ông Trung cũng cho biết, TP.HCM đang có những bước cẩn trọng trong việc điều chỉnh mức sinh dựa trên việc quan sát kinh nghiệm của các nước trên thế giới và đóng góp của chuyên gia, người dân qua nhiều kênh truyền thông.
Sở Y tế TP.HCM đã có những đề xuất tham mưu với UBND TP.HCM trong dự thảo về chính sách dân số tại TP.HCM đến năm 2030 để trình HĐND TP.HCM trong kỳ họp cuối năm 2024.
Cụ thể, các giải pháp đề xuất tập trung vào việc hỗ trợ chi phí khám sức khỏe trước khi kết hôn cho các cặp nam, nữ thanh niên sắp kết hôn; hỗ trợ một phần chi phí chăm sóc y tế (chăm sóc thai kỳ và sinh con) đối với phụ nữ sinh đủ 2 con trước 35 tuổi; hỗ trợ chi phí tham gia chương trình sàng lọc trước sinh, sàng lọc sơ sinh đối với các đối tượng chính sách…
Sở Y tế TP.HCM cũng xem xét đề xuất các sở, ban, ngành liên quan xây dựng các chính sách tập trung vào việc hỗ trợ toàn diện cho các cặp vợ chồng yên tâm sinh con và nuôi dạy con như: hoàn thiện hệ thống chăm sóc y tế – giáo dục, hỗ trợ mua nhà ở xã hội, miễn giảm học phí bán trú, miễn giảm thuế thu nhập cá nhân…
Bác sĩ Lê Khắc Tiến, Bệnh viện Mỹ Đức Phú Nhuận (TP.HCM) cho biết, cần thay đổi chính sách bảo hiểm y tế để khuyến khích các cặp vợ chồng sinh con và cải thiện chất lượng dân số. Đối với những cặp vợ chồng hiếm muộn, bác sĩ đề xuất bảo hiểm y tế cần hỗ trợ các xét nghiệm, khám, đánh giá khả năng sinh sản và một số xét nghiệm, kỹ thuật chẩn đoán nguyên nhân gây hiếm muộn.
Bên cạnh đó, bác sĩ cũng lưu ý việc giáo dục sức khỏe sinh sản cho học sinh, sinh viên; các công ty, doanh nghiệp cần triển khai các hoạt động kiểm tra sức khỏe sinh sản cho nhân viên.
